Các nhà khảo cổ học và các học giả Thánh Kinh đều chống lại ý tưởng cho rằng khoa khảo cổ minh chứng cho Thánh Kinh. Nhưng những khám phá khảo cổ dưới đây đều cho thấy sự tương hợp của chúng với những điểm liên quan trong Thánh Kinh. Nhà khảo cổ Nelson Glueck[1] tuyên bố một câu bất hủ: “Chưa có một khám phá khảo cổ nào nói ngược với những tham chiếu trong Thánh Kinh.”

10 khám phá khảo cổ hàng đầu được liệt kê ở đây có phần chủ quan. Có thể có những khám phá khác trong năm 2019 có ý nghĩa quan trọng nhưng phải đợi có khi vài năm cho đến khi được công bố trên những ấn phẩm chuyên ngành đã được những chuyên gia trong ngành xem xét.

Khai quật một ngôi mộ người Philitinh tại Ashkelon (Image credit: Robert Walch/Leon Levy Expedition to Ashkelon)

10) Người Philitinh có nguồn gốc từ Âu Châu

Người Philitinh được biết đến nhiều trong Thánh Kinh Cựu Ước như một dân tộc lân bang nhưng thù địch với người Do Thái, trong thời các thủ lãnh và đầu thời các vua, đặc biệt qua những câu chuyện về thủ lãnh Samson hay câu chuyện chàng tuổi trẻ Đavít – là vua Do Thái sau này – với viên tướng khổng lồ Gôliát. Tuy nhiên, nguồn gốc người Philitinh từ lâu vẫn là một bí ẩn. Công trình khảo cổ từ năm 2016 khai quật những ngôi mộ của người Philitinh và áp dụng công nghệ phân tích ADN đã cho chúng ta lời giải đáp.

Một ngôi mộ trẻ em người Philitinh tại Levant (Image credit: Robert Walch/Leon Levy Expedition to Ashkelon)

ADN trích xuất từ những hài cốt được khai quật từ những ngôi mộ tại thành của người Philitinh tại Ashkelon thuộc Israel ngày nay cho thấy tổ tiên của họ là người Âu Châu. Điều này tương hợp với những chi tiết trong Thánh Kinh nói về dân Philitinh. Sách tiên tri Amos cho biết người Philitinh gốc gác từ Cáp-to (x. Am 9,7) là đảo Crete, thuộc Hy Lạp ngày nay, thủ phủ của nền văn minh Minos. Tiên tri Giêrêmia nói rõ hơn “người Phi-li-tinh, là cư dân đảo Cáp-to còn sót lại” (Gr 47,4) 

Các nhà khảo cổ thống nhất ý kiến rằng tổ tiên người Philitinh có thể đến từ Hy Lạp, đảo Sardinia (thuộc Ý ngày nay) và thậm chí từ bán đảo Iberia (tức Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ngày nay). Họ đến định cư tại vùng duyên hải phía nam Palestine từ khoảng đầu thế kỷ 12 trCN. Họ trở nên hùng mạnh và là mối đe doạ đặc biệt đối với dân Do Thái; tên gọi miền Palestine xuất phát từ tên dân tộc này. Họ có những nét tương đồng với văn minh Hy lạp, dùng văn tự Aegean thay vì Semite. Cấu trúc ADN qua các thời kỳ cho thấy người Philitinh lai với dân cư bản địa và mau chóng phai lạt đặc điểm di truyền của mình. Họ đã bị người Babilon thôn tính vào năm 604 trCN.

Hoàng Mai (còn tiếp)

Tham khảo:

[1] Nelson Glueck (1900-1971) là người Mỹ, gốc Do Thái từ Lithuani. Ông là mục sư, đồng thời là nhà khảo cổ. Ông đã góp phần khám phá hơn 1.500 di chỉ khảo cổ. Vào thập niên 1950, ông khám phá những di tích của nền văn minh Nabatan thời thế kỷ 4-2 trCN với những kỹ thuật tưới tiêu giúp người Nabatan trồng trọt ngay trong sa mạc Neguev khô khan.