Ăn chay, ăn kiêng, chay tịnh, tịnh tâm (hay tĩnh tâm), là những việc làm thiết thực cho đời sống con người từ ngàn đời nay, ảnh hưởng rất tích cực cả về tinh thần lẫn thể chất.

Vậy ăn chay là gì ?

Thưa: hiểu một cách nôm na là bớt ăn bớt uống, kiêng ăn một số loại thực phẩm tùy theo tôn giáo, hoặc là nhịn ăn trong một khoảng thời gian nhất định nào đó. Tất cả với mục đích chung là thanh lọc cơ thể, và làm cho con người điều khiển được, tiết chế được cái lạc khoái cơ bản nhất, cần thiết nhất cho cơ thể và cuộc sống hằng ngày.

Ăn kiêng nghĩa là kiêng một số thực phẩm nào đó hoặc chỉ ăn những loại thực phẩm nhất định nào đó để giúp cơ thể hay cơ bắp, vóc dáng phát triển theo mong muốn, hoặc là để chữa bệnh và tăng cường sức khỏe.

Tịnh tâm nghĩa là cái tâm phải tịnh, không xao động trước những cám dỗ bên ngoài, không rạo rực trước những rung động xao xuyến bên trong và làm cho tinh thần sảng khoái, trong sáng, an lạc. Người ta có thể tịnh tâm hay dưỡng tâm bằng việc tập yoga, thiền.

Chay tịnh chắc chắn là bao hàm cả ăn chay và tịnh tâm, trong đó ăn chay là điều tối cần thiết vì nếu muốn tịnh tâm mà ăn uống thoải mái thì tâm không bao giờ đạt đến độ tịnh. Trong các triều đại phong kiến, để tế Trời ở đàn Nam Giao (một nghi lễ tâm linh quan trọng bậc nhất trong năm của các Vương triều), “Vua“ người được xem là Thiên Tử, thay trời hành đạo cũng phải chay tịnh, phải nằm đất ăn chay rất nghiêm túc suốt 3 ngày đêm trước giờ lễ. Các Vua Champa xây dựng cả một Thánh Địa đồ sộ ở Mỹ Sơn để tổ chức lễ tế thần linh, trong đó nhà dài (gọi là Mandapala) được dùng để chay tịnh trước khi hành lễ. Điều mà nhiều tôn giáo của các dân tộc khác nhau tin rằng chay tịnh là cách giúp con người tiến đến gần Thần Linh, Thượng Đế hơn.

Còn Giáo hội Công giáo chúng ta bắt đầu mùa chay bằng cách xức tro, một nghi thức rất ý nghĩa để tỏ lòng thống hối ăn năn những tội lỗi của mình trước khi bước vào mùa chay thánh. Tro nghĩa là thứ vứt đi, bỏ đi nhưng lại được sức trên đầu nơi được xem là quan trọng nhất của cơ thể, nơi chứa đựng cả kho tàng kiến thức đồ sộ của con người và điều khiển, kiểm soát toàn bộ hoạt động của mỗi người. Trước kia, các hối nhân còn bôi bùn đất dơ dáy nhớp nhúa trên đầu, trên mặt hoặc dùng roi quất vào người một cách đau đớn để thể hiện sự thống hối ăn năn trước tội lỗi của họ. Nếu không biết ăn năn sám hối thì dù có chay tịnh cỡ nào vẫn chỉ là hình thức thôi. Phải loại bỏ tính kiêu ngạo, cái tôi to đùng thì mới nhìn thấy mình nhỏ bé như tro như bụi để “gió cuốn đi”, để vứt đi cho tâm hồn trong sạch.

Sau hình thức xức tro trên đầu, giáo hội mời gọi chúng ta thực hiện ba điều xuyên suốt mùa chay, đó là:

Ăn chay: để trở về với chính mình, để biết mình “chỉ là bụi tro mà thôi”, không bị cuốn trôi trước bộn bề bôn chen, trước những cám dỗ trần trụi, sa hoa của cuộc sống.

Chia sẻ: để hòa mình với tha nhân, để bỏ đi tính ích kỷ.

Cầu nguyện : là để đưa chúng ta đến gần với Chúa

Ước gì mỗi người Công giáo chúng ta nhận thức và thực thi ba điều trên hằng ngày để hòa cùng với giáo hội toàn cầu theo Sứ Điệp Mùa Chay 2019 của Đức Thánh Cha Phanxico.

Mika